Người thứ 2 chụp ảnh hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu

Bức ảnh "Vị pháp vong thân" do Nguyễn Văn Thông chụp.

Năm 1996, nhân 33 năm ngày vía Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu nhằm phản đối sự đàn áp của chính quyền Ngô Đình Diệm, Thành hội Phật giáo TPHCM đã "đặt hàng" chúng tôi thực hiện loạt bài: "Trái tim hòa thượng Thích Quảng Đức đốt không cháy hiện giờ ở đâu?". Thông tin đầu tiên mà tôi có được là bức ảnh Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu thuộc tư liệu của Thành hội phật giáo TP.HCM.

 

Từ bức ảnh chúng tôi tìm ra chùa Quan Thế Âm ở đường Thích Quảng Đức, quận Phú Nhuận, TP.HCM, là nơi cư ngụ của hòa thượng Thích Quảng Đức trước khi tự thiêu và hiện giờ là nơi cư ngụ của đệ tử duy nhất của ông là Thượng tọa Thích Thông Bửu.

Khi gặp đệ tử của hòa thượng Thích Quảng Đức, cũng như thông tin lâu nay qua các tài liệu lưu truyền trong giới Phật tử ở trong và ngoài nước đều cho rằng trái tim hòa thượng Thích Quảng Đức hiện được tôn tạo trên đỉnh tòa tháp cao nhất của Chùa Quan Thế Âm. Tuy nhiên khi tôi tiếp xúc với những nhân chứng thì sự thật không như vậy.

Nhiếp ảnh gia Nguyễn Văn Thông (phải).

Hòa Thượng Thích Từ Nhơn, trụ trì chùa Việt Nam Quốc tự; Thượng tọa Thích Giác Toàn, trụ trì Tịnh xá Trung Tâm; ông Đỗ Quốc Dân (Trưởng ban Tôn giáo TP.HCM lúc đó) đều khẳng định rằng sau khi hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu, họ chính là những người được Giáo hội Phật giáo Việt Nam ủy quyền ký biên bản gửi trái tim hòa thượng Thích Quảng Đức vào một ngân hàng. Việc lấy trái tim ra chỉ khi có chữ ký đồng ý của 3 người.

 

Qua trò chuyện với nhạc sĩ Lê Cao Phan (tác giả của bài đạo ca Phật Giáo Việt Nam), tình cờ biết được lúc hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu bên cạnh có 1 chiếc xe hiện đang giữ ở chùa Thiên Mụ - Huế.

Tháng 7, những ngày Vu Lan Huế mưa tầm tã, Thượng tọa Thích Thiện Bình, trụ trì chùa Thiên Mụ xác nhận chùa đang lưu giữ chiếc xe và sau khi xem bức ảnh chụp hòa thượng Thích Quảng Đức do chúng tôi đưa, ông nói rằng đây chính là bức ảnh do người Việt Nam chụp. Thông tin này khác với lịch sử ghi nhận từ trước tới nay là chỉ có bức ảnh hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu do phóng viên ảnh người Mỹ chụp.

Trò chuyện với Thượng tọa Thích Thiện Bình, tôi biết người chụp ảnh hòa thượng Thích Quảng Đức lúc tự thiêu lúc ấy hiện đang sống tại Sài Gòn, ông tên là Nguyễn Văn Thông. Về lại Sài Gòn và tìm kiếm qua các phật tử ngày đó, may mắn gặp Cư sĩ Võ Đình Cường - người anh cả của của phong trào Phật tử Việt Nam chống Mỹ Diệm và lần ra nơi ở của nhà nhiếp ảnh Nguyễn Văn Thông trong Khu Cư xá Đô Thành, quận 10, TP.HCM.  

 

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Văn Thông sinh ngày 28/10/1925 tại Hà Nội. Ông cầm máy từ khi còn trung học và năm 1951 ông là một trong những người sáng lập ra hội nhiệp ảnh Việt Nam. Lớp bạn học cùng thời của ông là những nghệ sĩ nổi tiếng: Võ An Ninh, Đỗ Huân, Bàng Bá Lân, Mạnh Đan, Lê Đình Chữ…Ngoài ảnh báo chí Nguyễn Văn Thông còn đoạt khá nhiều giải thưởng lớn ảnh nghệ thuật trong và ngoài nước.

(còn nữa)
Lê Việt Nhân